تفکر استعاره ای

استفاده از مقایسه در حل مسائل

«زمان، پول است». چند بار این جمله را شنیده اید ؟ احتمالا بارها .

با فکر کردن درباره زمان به عنوان نوعی پول ، در شما تصور و نوع نگاه قدرتمندی شکل می گیرد. از دست دادن زمان مثل از دست دادن پول است . استفاده بهینه از زمان برابر با پس انداز پول است . ثانیه ها به سرعت درگذرند .

مقایسه مستقیم دو پدیده غیرمرتبط با هم یا دو پدیده ای که به طورغیرمستقیم در ارتباط هستند را استعاره می گویند .

همان طور که در اصطلاح «زمان، پول است» می بینیم ، استعاره دید قدرتمندی از پدیده های مختلف می دهد .مسائلی که هر روز در زندگی ما جریان دارند .

مدیری که در مقابل تیمش می ایستد و می گوید : «ما به سرعت باید این کار را تمام کنیم»نسبت به مدیری که از استعاره استفاده می کند و می گوید : «همان طور که می دانیم زمان، پول است» از تاثیر گذاری کمتری برخوردار است . زبان فارسی پر از استعاره های قدرتمندی است که می توان از آن ها برای درک عمیق مسائل استفاده کرد .

بنابراین استعاره ها در بهبود روابط بسیار موثر هستند و می توانند تاثیر یک جمله را بیشتر کرده و مفاهیم دشوار را با بیانی قابل فهم بیان کنند . تفکر استعاره ای نیز در حل مسائل بسیار تاثیرگذار است . تفکر استعاره ای را به کار گیرید و به ایده های جدید و خلاقانه برسید .

نکات استعاره 

این قالب ساده ترین نوع استعاره است : «الف، ب است». مثل همان چیزی که در قبل استفاده کردیم : «زمان، پول است». استعاره ها غیرمستقیم و تلویحی نیز می توانند باشند : «این ایده خام است» . این استعاره ایده را با غذا مقایسه می کند بدون اینکه اسمی از غذا برده باشد .

گاهی اوقات استعاره با تشبیه اشتباه گرفته می شود. در تشبیه هم مقایسه صورت می گیرد ولی در تشبیه از کلمه ی «مثل» استفاده می شود : «زمان مثل پول است» . به نظر می رسد که اغلب قدرت تشبیه بیشتر از استعاره است .

توضیح دادن ایده های پیچیده

با ارتباط دادن یک ایده ناشناخته با ایده ای معمولی ، میتوانید جرقه فهم آن ایده را بزنید . برای مثال فرض کنید که می خواهید مفهوم چرخه کسب و کار را توضیح دهید . شما می توانید کلمات مختلفی را به کار بگیرید و چند دقیقه برای مخاطبین سخنرانی کنید و از نمودار و شکل برای جذاب تر کردن سخنرانی استفاده نمایید .

یا اینکه این چرخه را با یک استعاره توضیح دهید : چرخه ی کسب و کار مانن یک آونگ است که مدام جلو و عقب می رود . با شرایط اقتصادی بد ، از نقطه اوج دور می شود و وقتی شرایط بهتر شد به نقطه اوج نزدیک می شود .

این استعاره ، وجودِ چرخه کسب و کار را در بر میگیرد .شنونده به سرعت آونگ را تصور می کند و حرکت رفت و برگشتی آونگ را با رشد و نزول کسب و ار مقایسه می کند .تصورات زنده و پویا باعث فهمِ بهترِ مسئله می شوند و به خاطر سپاری ایده ها را بسیار راحت تر می کنند. بنابراین به زبان ساده و با استفاده از چند کلمه ، مسائل پیچیده قابل فهم می شوند .

تاثیرگذاری

استعاره ها برای تاثیرگذاری و ماندگار کردن ایده ها فوق العاده کاربردی هستند . به همین جهت استفاده از این تکنیک در بازاریابی و تبلیغات بسیار مرسوم است.

اما شما هم در سخنرانی ها و بحث های روزمره می توانید از قدرت استعاره استفاده کنید .

شما با استعاره ها به دیگران کمک می کنید تا به سرعت و با ماندگاری بیشتر ایده ها را درک کنند . برای درک بهتر ، یک نمونه از بازاریابی را برایتان مثال می زنیم :

برای فروش یک جاروبرقی می توانید درباره ی قدرتمند بودنِ آن به مردم توضیح دهید تا آن ها را قانع کنید . یا اینکه از استعاره استفاده کنید : «این جاروبرقی آنقدر قدرتمند است که می تواند نور را از سیاه چاله بیرون بکشد .»

نکته :

از قابلِ فهم بودنِ استعاره ها اطمیینان حاصل کنید . اگر احساس می کنید که استعاره ی شما گیج کننده است ، دوباره درباره ی آن فکر کنید . راز استفاده از استعاره این است که به سرعت با مخاطب ارتباط برقرار کند .

انتقال پیام

1. پیامی که می خواهید انتقال دهید را مشخص کنید .

2. ماهیت پیام را تعیین کنید .

3. درباره سایر موارد مشابه که همان مشخصه ، احساس ، حالت و … را داشته باشند ، بیندیشید .

4. ممکن است برای موقعیتی که در آن هستید استعاره های زیادی وجود داشته باشد ولی شما بهترین استعاره را که متناسب با مخاطبین باشند ، انتخاب کنید .

از بیرون به مسئله نگاه کنید

زمانی که از استعاره برای ارتباط دادنِ 2 ایده به هم استفاده می کنید ،2 جزئی که هیچ ارتباط منطقی با هم ندارند را ترکیب می کنید . با شکستن ساختار منطقی از طریق استعاره ، نیمکره ی راست که مسئول خلق خلاقیت است به کار می افتد . بنابراین به کارگیری استعاره باعث می شود که قدرتِ حل مسئله به روش خلاقانه در شما تقویت شود .

به عنوان مثال از شما می خواهیم درباره مسئله ی کم ردن هزینه های تولید فکر کنید . شما می توانید از راه منطقی وارد شوید و درباره فناوری های جدید تحقیق کرده و ناکارآمدی روند تولید را تجزیه و تحلیل کنید . ممکن است با برخی صرفه جویی ها به نتیجه برسید اما شما می توانید موثرتر وارد صحنه شده و از تفکر استعاره ای استفاده نمایید.

حل مسئله با برگزاری طوفان فکری و ارائه ایده های مختلف آغاز می شود . طوفان فکری باعث خلق ایده های خلاقانه می شود . با این وجود اکثر افراد قادر به رویارویی با نظرات جدید نیستند و نظرات از پیش تعیین شده ی خودشان را بیشتر ترجیح می دهند .

شما هنگام استفاده از استعاره ، مسئله را به چیزی به ظاهر نامربوط پیوند می دهید . انجام این کار باعث می شود تا مغزتان مسئله را از زاویه ای کاملا متفاوت بررسی کند . اگر مسئله ی مورد نظر کم کردنِ هزینه های تولید است ، شما می توانید از استعاره ای مثل « کسی که می خواهد وزنش را کم کند » استفاده کنید .

قدم بعدی این است که به جای ارائه ی راه حل برای کم کردن هزینه های تولید ،برای کم کردن وزن راه حل ارائه دهید .

هنگامی که راه حل های مختلفی برای کم کردن وزن پیدا کردید ، می توانید این راه حل ها را به مسئله اصلی (کم کردن هزینه ها) ارتباط دهید . ایده های فوق العاده خلاقانه ای از این طریق به وجود خواهند آمد .

روش کار به این صورت است :

1-   ابتدا استعاره ای برای مسئله یا چالش موردنظر انتخاب کنید .

اگر مسئله شامل چیزهای درحال رشد است ، از استعاره ای استفاده کنید که قابلیت رشد کردن را داشته باشد . درغیر این صورت تصویرسازی مسئله بسیار مشکل دشوار خواهد بود .

افزایش فروش : حجیم کردن ماهیچه ها

کاهش هزینه های استخدام : کم کردن قیمت غذا

جذب سرمایه گذار : برداشت ذرت

در اینجا استعاره ی این مثل را آورده ایم :

مسئله : کم کردن هزینه های تولید

استعاره : کاهش وزن

2-   حال باید برای مسئله ی استعاره ای راه حل پیدا کنیم . طوفان فکری بهترین شیوه برای خلق راه حل های کلیدی است .

–         اندازه گیری میزان کالری

–         ورزش کردن

–         نظارت بر میزان مصرف مواد غذایی

–         محدود کردن مصرف مواد غذایی خاص

–         خوردن غذاهای کم کالری

–         نوشیدن آب

–         ثبت نام در باشگاه لاغری

3-   در گام بعدی باید ببینیم که چگونه راه حل های ارائه شده برای مسئله استعاره ای را به مسئله اصلی ارتباط دهیم :

–         اندازه گیری میزان کالری = کنترل هزینه های ورودی

–         ورزش کردن = بازیافت

–         نظارت بر میزان مصرف مواد غذایی = کنترل بر میزان مصرف مواد اولیه

–         محدود کردن مصرف مواد غذایی خاص = صرفه جویی در هزینه با انتخاب تامین کنندگان مناسب

–         خوردن غذاهای کم کالری = پیدا کردن مواد جایگزین و کم هزینه

–         نوشیدن آب = حذف فرآیند های تکراری

–         ثبت نام در باشگاه لاغری = استفاده از حمایت بخش های مختلف

نکته :

زیاد هم در این فکر نباشید که راه حل های استعاره ای شما دقیقا با راه حل های مسئله اصلی هم خوانی داشته باشند . گاهی اوقات راه حل های کاملا هم خوان باعث خفه شدنِ خلاقیت می شوند . هدف اصلی از تفکر استعاره ای به وجود آمدن ایده هایی است که در صورت عدم استفاده از این روش ، هرگز به ذهن خطور نمی کرد . بنابراین اجازه دهید ایده ها جاری شوند و بیش از حد حساسیت نشان ندهید .

4-   از راه حل هایی که برای مسئله استعاره ای طراحی کرده اید ، برای حل مسئله ی اصلی استفاده نمایید .

نکات کلیدی :

استعاره ها میانبرهایی قدرتمند برای فهم سریع و عمیق مسائل هستند . آن ها نگاه روشنی را به وجود می آورند و باعث می شوند تا از زاویه ای متفاوت به مسائل نگاه کنیم . تفکر استعاره ای راه حلی بسیار خلاقانه برای حل مسائل است . از تفکر استعاره ای برای حل مسائل پیچیده و هم چنین تاثیرگذاری روی مخاطبین استفاده نمایید .